-
Notifications
You must be signed in to change notification settings - Fork 4
/
Weitenauer_carmina.xml
6945 lines (6929 loc) · 317 KB
/
Weitenauer_carmina.xml
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
197
198
199
200
201
202
203
204
205
206
207
208
209
210
211
212
213
214
215
216
217
218
219
220
221
222
223
224
225
226
227
228
229
230
231
232
233
234
235
236
237
238
239
240
241
242
243
244
245
246
247
248
249
250
251
252
253
254
255
256
257
258
259
260
261
262
263
264
265
266
267
268
269
270
271
272
273
274
275
276
277
278
279
280
281
282
283
284
285
286
287
288
289
290
291
292
293
294
295
296
297
298
299
300
301
302
303
304
305
306
307
308
309
310
311
312
313
314
315
316
317
318
319
320
321
322
323
324
325
326
327
328
329
330
331
332
333
334
335
336
337
338
339
340
341
342
343
344
345
346
347
348
349
350
351
352
353
354
355
356
357
358
359
360
361
362
363
364
365
366
367
368
369
370
371
372
373
374
375
376
377
378
379
380
381
382
383
384
385
386
387
388
389
390
391
392
393
394
395
396
397
398
399
400
401
402
403
404
405
406
407
408
409
410
411
412
413
414
415
416
417
418
419
420
421
422
423
424
425
426
427
428
429
430
431
432
433
434
435
436
437
438
439
440
441
442
443
444
445
446
447
448
449
450
451
452
453
454
455
456
457
458
459
460
461
462
463
464
465
466
467
468
469
470
471
472
473
474
475
476
477
478
479
480
481
482
483
484
485
486
487
488
489
490
491
492
493
494
495
496
497
498
499
500
501
502
503
504
505
506
507
508
509
510
511
512
513
514
515
516
517
518
519
520
521
522
523
524
525
526
527
528
529
530
531
532
533
534
535
536
537
538
539
540
541
542
543
544
545
546
547
548
549
550
551
552
553
554
555
556
557
558
559
560
561
562
563
564
565
566
567
568
569
570
571
572
573
574
575
576
577
578
579
580
581
582
583
584
585
586
587
588
589
590
591
592
593
594
595
596
597
598
599
600
601
602
603
604
605
606
607
608
609
610
611
612
613
614
615
616
617
618
619
620
621
622
623
624
625
626
627
628
629
630
631
632
633
634
635
636
637
638
639
640
641
642
643
644
645
646
647
648
649
650
651
652
653
654
655
656
657
658
659
660
661
662
663
664
665
666
667
668
669
670
671
672
673
674
675
676
677
678
679
680
681
682
683
684
685
686
687
688
689
690
691
692
693
694
695
696
697
698
699
700
701
702
703
704
705
706
707
708
709
710
711
712
713
714
715
716
717
718
719
720
721
722
723
724
725
726
727
728
729
730
731
732
733
734
735
736
737
738
739
740
741
742
743
744
745
746
747
748
749
750
751
752
753
754
755
756
757
758
759
760
761
762
763
764
765
766
767
768
769
770
771
772
773
774
775
776
777
778
779
780
781
782
783
784
785
786
787
788
789
790
791
792
793
794
795
796
797
798
799
800
801
802
803
804
805
806
807
808
809
810
811
812
813
814
815
816
817
818
819
820
821
822
823
824
825
826
827
828
829
830
831
832
833
834
835
836
837
838
839
840
841
842
843
844
845
846
847
848
849
850
851
852
853
854
855
856
857
858
859
860
861
862
863
864
865
866
867
868
869
870
871
872
873
874
875
876
877
878
879
880
881
882
883
884
885
886
887
888
889
890
891
892
893
894
895
896
897
898
899
900
901
902
903
904
905
906
907
908
909
910
911
912
913
914
915
916
917
918
919
920
921
922
923
924
925
926
927
928
929
930
931
932
933
934
935
936
937
938
939
940
941
942
943
944
945
946
947
948
949
950
951
952
953
954
955
956
957
958
959
960
961
962
963
964
965
966
967
968
969
970
971
972
973
974
975
976
977
978
979
980
981
982
983
984
985
986
987
988
989
990
991
992
993
994
995
996
997
998
999
1000
<?xml version='1.0' encoding='ISO-8859-1'?>
<!DOCTYPE TEI.2 SYSTEM 'http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenatools/DTD/teixlite.dtd'>
<TEI.2>
<teiHeader type='text'>
<fileDesc>
<titleStmt>
<title>Carmina selecta, quorum liber I Heroica, liber II Lyrica, appendix elegias aliquot complectitur.</title>
<title type='sub'>Machine-readable text</title>
<title type='short'>Weitenauer, Ignaz Frhr. von: Carmina selecta. - Augsburg; Freiburg [Breisgau], 1757.</title>
<author n='Weitenauer'>Weitenauer, Ignaz Frhr. von, SJ</author>
<editor>Weitenauer, Ignaz Frhr. von, SJ</editor>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition>XML version, markup prototype, December 1999</edition>
<respStmt><name>Ruediger Niehl</name><resp>markup</resp></respStmt>
</editionStmt>
<publicationStmt>
<publisher>Camena</publisher>
<address>
<addrLine><anchor n='http://www.uni-mannheim.de/mateo/camena/weit2' type='href' id='weit2'/></addrLine>
</address>
</publicationStmt>
<notesStmt>
<note type='href'>http://www.uni-mannheim.de/mateo/camena/</note>
<note type='pathname'>weit2</note>
<note type='filename'>Weitenauer_carmina.html</note>
<note type='titleimage'>s001.html</note>
<note type='srcfile'>Weitenauer_carmina.xml</note>
<note type='imgpath'>weit2/jpg</note>
<note type='imgtype'>html</note>
</notesStmt>
<sourceDesc>
<bibl>Augsburg; Freiburg [Breisgau]: Ignaz Wagner; Anton Wagner, 1757.</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<encodingDesc>
<editorialDecl>
<p>Regeln fuer die Texterfassung 03/2001</p>
</editorialDecl>
<refsDecl>
<p>not necessary</p>
</refsDecl>
</encodingDesc>
<revisionDesc>
<change>
<date>2004</date>
<respStmt>
<name>Ruediger Niehl</name>
<resp>markup</resp>
</respStmt>
<item>text typed - no structural tagging - no spell check</item>
</change>
<change>
<date>03/2006; 07/2010</date>
<respStmt>
<name>Reinhard Gruhl</name>
<resp>markup</resp>
</respStmt>
<item>structural tagging completed (several italic-tags added) - no orthographical standardization - spell check partially performed</item>
</change>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text>
<front>
<titlePage><titlePart>
<pb id='s001'/>
IGNATII WEITENAUER
SOCIETATIS JESU
CARMINA
SELECTA,
QUORUM
LIBER I HEROICA,
LIBER II LYRICA,
APPENDIX ELEGIAS ALIQUOT
COMPLECTITUR.
<hi rend='italic'>CUM LICENTIA.</hi>
<hi rend='italic'>Augustae Vind. et Friburgi Brisg.</hi>
Sumptibus Fratrum Ignatii et Antonii Wagner,
Bibliopol. MDCCLVII.
</titlePart></titlePage>
<pb id='s002'/>
<gap desc='blank space' resp='sampling'/>
<pb id='s003'/>
<gap desc='content list' resp='sampling'/>
</front>
<body>
<div1 id='WeCA.01' n='1' type='book'>
<head>LIBER I. HEROICA,</head>
<div2 id='WeCA.01.01' n='1' type='poem'>
<head>I. JEREMIAS In falsos Deos, Carmen Sacrum.</head>
<pb id='s006' n='2'/>
<div3 id='WeCA.01.01.01' n='1' type='section'>
<head>JEREMIAS HEBRAEIS.</head>
<lg>
<l>GEns sancta Isacidum, Babylonia Numina cernes,</l>
<l>Impuros sine mente deos, quos barbarus auro</l>
<l>Cusor, et argento singet; lignumve, lapisve</l>
<l>Gentibus ostendet trepidis: cum vana sacerdos,</l>
<l>Compita per vicosque, irritamenta timoris</l>
<l>Supponens humeros fastu portabit inani.</l>
<l>At tu dissimiles animos, Hebraee, memento</l>
<l>Servare impavidus: ne, si mecus ingruat idem</l>
<l>Et tibi, sacrilegus capiat te protinus error.</l>
<l>Tu, cum circumiens perstringet lumina pompa,</l>
<l>Stipantumque deos, et multo ture litantum:</l>
<l>Astrorum ad dominum sida convertere mente,</l>
<l>Et supplex tecum: Te, te, pater optime gentis,</l>
<l>Cultus honorque decet, te sacra et verba precantum.</l>
<l>Namque ego caelestem genium tibi providus, inquit,</l>
<l>Addere, te tueor media inter vincula custos,</l>
<l>Et, siquis violet, profusi sanguinis ultor.</l>
<l>Haec, quae miratur Babylon, exstructa metallis</l>
<l>Divitibus, torpent simulacra expertia vocis:</l>
<l>Conditor expressas quanquam faber indidit or,</l>
<l>Et multo linguas argento illevit et auro:</l>
<l>Ora polita tacent, non responsura petenti.</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s007' n='3'/>
<div3 id='WeCA.01.01.02' n='2' type='section'>
<p>[<q>Exemplar Epistolae, quam misit Jeremias.</q>] Baruch C. 6.</p>
<p><q> <note>3</note> VIdebitis in Babylonia deos aureos, et argenteos, et lapideos, et ligneos in humeris portari, ostentantes metum gentibus.</q></p>
<p><q> <note>4</note> Videte ergo, ne et vos similes efficiamini factis alienis, et metuatis, et metus vos capiat in ipsis.</q></p>
<p><q> <note>5</note> Visa itaque turba, de retro et ab ante, adorantes dicite in cordibus vestris: Te oporter adorari, Domine.</q></p>
<p><q> <note>6</note> Angelus enim meus vobiscum est: ipse autem exquiram animas vestras.</q></p>
<p><q> <note>7</note> Nam lingua ipsorum polita a fabro, ipsa etiam inaurata et imargentata, falsa sunt, et non possunt loqui.</q></p>
<pb id='s008' n='4'/>
<p><q> <note>8</note> Et sicut virgini amanti ornamenta, ita accepto auro fabricati sunt.</q></p>
<p><q> <note>9</note> Coronas certe aureas habent super capita sua dii illorum: unde subtrahunt sacerdotes ab eis aurum et argentum, et erogant illud in semetipsos.</q></p>
<p><q> <note>10</note> Dant autem et ex ipso prostitutis, et meretrices ornant: et iterum cum receperint illud a meretricibus, ornant deos suos.</q></p>
<p><q> <note>11</note> Hi autem non liberantur ab aerugine et tinea.</q></p>
<p><q> <note>12</note> Opertis autem illis veste purpurea, extergunt faciem ipsorum propter pulverem domus, qui est plurimus inter eos.</q></p>
<p><q> <note>13</note> Sceptrum autem habet ut homo, sicut judex regionis, qui in se peccantem non interficit.</q></p>
</div3>
<pb id='s009' n='5'/>
<div3 id='WeCA.01.01.03' n='3' type='section'>
<lg>
<l>Additur hic miseris alieno ex munero fulgor:</l>
<l>Haud secus ac pulcrae Corydon Amaryllidis ignes</l>
<l>Pectore concipiens, si plexas arte corollas</l>
<l>Deferat, et collo redimicula, pignus amoris:</l>
<l>Ipsi ornatus inest, sed non et venit ab ipsa.</l>
<l>Aurea sic radios fundit, Belumque corona</l>
<l>Mentitur regem, capiti data munus amico,</l>
<l>Et rapienda eadem, caeca si fraude sacerdos</l>
<l>Invadat, furtoque deum compilet egentem.</l>
<l>Prostibulum ante ipsum visetur nobile donum</l>
<l>Dante popa, et sacro meretrix ornabitur auro:</l>
<l>Quae si forte opibus tandem satiata vorandis</l>
<l>Contemptum revomet bolum, fastidia soedae</l>
<l>Illa lupae immoto placidus deus ore resumet.</l>
<l>At non et tineae parcunt, aerugoque scabra:</l>
<l>Quarum illae, audaces divinam rodere quercum,</l>
<l>Os humerosque dei minuunt, et ventre recondunt;</l>
<l>Haec viridi turpata situ consumere membra</l>
<l>Non cessat, tacitis eradens morsibus artus.</l>
<l>Quamlibet Assyrio veletur murice truncus,</l>
<l>Non minus ore sedet, foedato et yertice pulvis,</l>
<l>Quem densum volvit summi ad laquearia templi</l>
<l>Turba frequens: et ni dextris studiosa resistat</l>
<l>Cura ministrantum, certetque extergere sordes,</l>
<l>Jam facies lateat non agnoscenda videnti.</l>
<l>Quo vero sceptrum laevae, si probra coactus</l>
<l>Cuncta pati, nullas ausis exposcere poenas?</l>
<l>Sie erenim praetor stupidus, si crimina coram</l>
<l>Insultent oculis, virgam suspendat inertem,</l>
<l>Nec sciat aut poenis, aut morte recidere culpam.</l>
<pb id='s010' n='6'/>
<l>Quo gladium dextrae, si non conceditur uti?</l>
<l>Quidve micat ferro ancipiti metuenda securis,</l>
<l>Nullo ex hoste foris dejecto habitura triumphos,</l>
<l>Dignum morte domi non percussura latronem?</l>
<l>Et quisquam, Abramidae, tam vanum numen adoret</l>
<l>Praeterea, aut cassum templis indicat honorem?</l>
<l>Aspice disjectae fragmenta jacentia testae!</l>
<l>Usus abest omnis: partes calcantur inanes.</l>
<l>Unius arma pave, dextra qui fulmina torquet,</l>
<l>Et corpus tumulo, mentes domat igne rebelles</l>
<l>Perpetuo: non hic ostentat fictile fulmen</l>
<l>Immotus, quod cum dextra ferat impetus Euri</l>
<l>Rumpentis terram, sternant ut fragmina templum.</l>
<l>Veras hic flammas, veras e nube coruscat</l>
<l>AEtherea mortes, Dagone tremente ruinam.</l>
<l>Quam caecum caput est, cum longe a corpore scissum</l>
<l>Volvitur in tenebris, tam caecum stabat in ara:</l>
<l>Triste supercilium ride, et sine lumine lumen:</l>
<l>Pulveris immundi nebula pes ipse clientis</l>
<l>Tingit adoratos oculos, caligine caecos</l>
<l>Jam gemina, pridemque sua, demumque suorum.</l>
<l>Excubat id metuens vigilantum turba poparum,</l>
<l>Custodem et regni Belum custodit oberrans.</l>
<l>Ignores, cultumne putes, an carcere clausum</l>
<l>Excubiisque deum: sic namque in postibus haerent</l>
<l>Assidui, cinguntque aedem, ceu cum gravis ira</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s011' n='7'/>
<div3 id='WeCA.01.01.04' n='4' type='section'>
<p><q> <note>14</note> Habet etiam in manu gladium, et securim: se autem de bello, et a latronibus non liberat. Unde vobis notum sit, quia non sunt dii.</q></p>
<p><q> <note>15</note> Non ergo timueritis eos. Sicut enim vas hominis confractum inutile efficitur, tales sunt et dii illorum.</q></p>
<p><q> <note>16</note> Constitutis illis in domo, oculi eorum pleni sunt pulvere a pedibus introeuntium.</q></p>
<p><q> <note>17</note> Et sicut alicui, qui regem offendit, circumseptae sunt januae; aut sicut. ad sepulcrum adductum mortuum, ita tutantur sacerdotes ostia clausuris et seris, ne a latronibus exspolientur.</q></p>
<pb id='s012' n='8'/>
<p><q> <note>18</note> Lucernas accendunt illis, et quidem multas, ex quibus nullam videre posiunt: sunt autem sicut trabes in domo.</q></p>
<p><q> <note>19</note> Corda vero corum dicunt elingere serpentes, qui de terra sunt, dum comedunt eos, et vestimentum ipsorum, et non sentiunt.</q></p>
<p><q> <note>20</note> Nigrae fiunt facies corum a fumo, qui in domo fit.</q></p>
</div3>
<pb id='s013' n='9'/>
<div3 id='WeCA.01.01.05' n='5' type='section'>
<lg>
<l>Incubuit regum, spretique injuria sceptri</l>
<l>Compedibus pressit miserum, cui densa repugnant</l>
<l>Tela elapsuro, servantque in funus acerbum.</l>
<l>Sed quid ego attonitos morituris consero Divos?</l>
<l>Exanimis dicenda cohors, et clausa sepulcro est.</l>
<l>Nequis opes rapiat tumulo, funebria dona,</l>
<l>Neu positum quisquam violet post fata cadaver,</l>
<l>Cura serae prodest: ignaro prospicit haeres.</l>
<l>Vos quoque cum gazis, o corpora surda deorum,</l>
<l>Tutari fraudem contra, casumque necessse est.</l>
<l>Quid suspensa tholo certare lucerna diei</l>
<l>Et tenebris pergit, multoque intermicat auro?</l>
<l>Si coeant omnes radii, si sidera toto</l>
<l>Lapsa polo: stabunt damnati nocte perenni</l>
<l>Et sine luce dii, quamvis sit copia lucis;</l>
<l>Usus abest: trabibusque pares, quas plurima cedrus</l>
<l>Composuit templo, densove cupressus in auro,</l>
<l>Exsortes visus, multa cum laude videntur.</l>
<l>O laevaementis Babylon! quid laudibus ornes,</l>
<l>Denique sana vide: pulcro celata metallo</l>
<l>Testa latet, quam subrepens depascitur anguis:</l>
<l>Nec timidi vermes, ligni populare medullam</l>
<l>Instituunt, ac divinas depascere vestes:</l>
<l>Nec sentit Dominus, probrum qui natus in omne,</l>
<l>Dum colitur plena Nabathaei turis acerra,</l>
<l>Pascit odor populos, solusque altaria fumus</l>
<l>Inficit: atra Deus servat vestigia vultu.</l>
<pb id='s014' n='10'/>
<l>O quanta obscoenis avibus ludibria debent!</l>
<l>Insistens humero, sacrove in vertice nitens</l>
<l>Occinit horrisonum feralis noctua carmen:</l>
<l>Luci autem volitans radiantia tempora cireum</l>
<l>Obstrepit, et plaudens alas impingit hirundo.</l>
<l>Nec non et feles, maturo pondere plenae,</l>
<l>Securum sibi perfugium, sobolique futurae,</l>
<l>Et dulcem quaerunt latebram sub numinis umbra.</l>
<l>Quis Deus hic, cives? quadrupes cui foetidaturpi</l>
<l>Incubitu, et quivis impune illuserit ales.</l>
<l>Macti animis igitur, macti virtute paterna!</l>
<l>Temnite quodcunque hoc regni, cui nulla potestas,</l>
<l>Non animus, non vis, non ars est ulla nocendi.</l>
<l>Imponit species oculis: praestringitur auro,</l>
<l>Ni caveas, infirma acies: sed quid tibi tantum,</l>
<l>Gens delecta polo, dives promittit imago?</l>
<l>Siquid agit, siquid fas est sperare clienti,</l>
<l>Seprimum juvet ipse Deus, frontemque, pudenda</l>
<l>Ceu lepra imbutam, depulsa aerugine purget:</l>
<l>Cur aliena miser famulis exspectat ab imis</l>
<l>Officia et curas? nisi quod, primordia nigro</l>
<l>Qui debet folli, scopis formamque decusque</l>
<l>Debet iners, maculasque suas ignorat, utortum.</l>
<l>Siquid inest vitae, si spiritus incitat artus,</l>
<l>Se tanto dignum pretio, votisque precantum,</l>
<l>Dignum se doceat, quas improbus hausit, et haurit,</l>
<l>Undique collatis opibus: mereatur amari:</l>
<l>Circumeat fidos populos: opera omnialustret,</l>
<l>Infestus culpis hominum, virtutibus aequus.</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s015' n='11'/>
<div3 id='WeCA.01.01.06' n='6' type='section'>
<p><q> <note>21</note> Supra corpus eorum, et supra caput eorum volant noctuae, et hirundines, et aves etiam similiter et cattae.</q></p>
<p><q> <note>22</note> Unde sciatis, quia non sunt dii. Ne ergo timueritis eos.</q></p>
<p><q> <note>23</note> Aurum etiam, quod habent, ad speciem est. Nisi aliquis exterserit aeruginem, non fulgebunt: neque enim, dum conflarentur, sentiebant.</q></p>
<p><q> <note>24</note> Ex omni pretio empta sunt, in quibus spiritus non inest ipsis.</q></p>
<p><q> <note>25</note> Sine pedibus in humeris portantur, ostentantes ignobilitatem suam hominibus. Confundantur etiam, qui colunt ea.</q></p>
<pb id='s016' n='12'/>
<p><q> <note>26</note> Propterea si ceciderint in terram, a semetipsis non consurgunt: neque siquis eum statuerit rectum, per semetipsum stabit, sed sicutmortuis munera eorum illis apponentur.</q></p>
<p><q> <note>27</note> Hostias illorum vendunt sacerdotes ipsorum, et abutuntur: similiter et mulieres euroum decerpentes, neque infirmo, neque mendicanti aliquid impertiunt.</q></p>
<p><q> <note>28</note> De sacrificiis eorum foetae contingunt. Scientes itaque ex his, quia non sunt dii, ne timeatis eos.</q></p>
<p><q> <note>29</note> Unde enim vocantur dii? Quia mulieres apponunt diis argenteis, et aureis, et ligneis:</q></p>
</div3>
<pb id='s017' n='13'/>
<div3 id='WeCA.01.01.07' n='7' type='section'>
<lg>
<l>Massa reses templo sedet, aeternumque sedebit,</l>
<l>Ni subeant, gestentque pigrum per strata viarum,</l>
<l>Impia quos pietas errorque profanus adegit</l>
<l>Subdere colla probro, atque ultro servire minori.</l>
<l>Attollat corpus, terramque relinquere lapsus</l>
<l>Audeat, eversis hominum succurrere rebus</l>
<l>Quem jectant, fontemque boni, columenque salutant,</l>
<l>Cum videant, nulla rectum consistere sede,</l>
<l>Sed mutas velut exuvias et morte rigentes,</l>
<l>Quantumvisstatuas, dempto procumbere fulcro,</l>
<l>Nec se posse manu, nec munera lauta tueri.</l>
<l>Quid Beli tonitru, soboles Jessaea, vereris?</l>
<l>Sacrilegi mystae timeant, vittata bidentum</l>
<l>Corpora, solennesque boves avertere templo</l>
<l>Atque foco soliti: quin impia furta trisulco</l>
<l>Ulciscens telo sequitur? quin crimina frenat</l>
<l>Feminea, altari spreto decerpere lucra</l>
<l>Audentum toties, adytisque refigere dona?</l>
<l>quae si prostratos, si solarentur egenos,</l>
<l>Humana veniam poterant meruisse rapina:</l>
<l>Turpis avaritiae quaestus cur vindice poena</l>
<l>Exitioque caret? Dignum o infamibus ausis</l>
<l>Contemptuque caput, cujus contingere sacra</l>
<l>Impuris potuit muliercula sordida palmis!</l>
<l>Degenerine metu nos hunc dignabimur unquam?</l>
<l>Quem qui lunato veneratur poplite supplex,</l>
<l>Nil metuens ridet: quem femina laedit adorans,</l>
<l>Et consessa deum. Quid nominis hujus honorem,</l>
<l>Nominis aeterni, terraeque poloque tremendi,</l>
<l>Conciliat saxis? quid sic assurgitur auro,</l>
<pb id='s018' n='14'/>
<l>Argentoquelevi? quis fagum consecrat auctor?</l>
<l>Hocne potest effoeta annis, sulcataque rugis,</l>
<l>Custos aedis anus, quae trunco admurmurat atro,</l>
<l>Granaque dinumerat turis, prunamque ministrat?</l>
<l>An sacer hoc lanius cogit, qui vertice glabro</l>
<l>Assidet imberbis, cultrumque addicit avarum?</l>
<l>Hoche damus scissae tunicae, capitique retecto?</l>
<l>Suadetne hoc ululatus atrox, ruptaeque columnae</l>
<l>Carminibus diris? sic et qui funus acerbum</l>
<l>Supremis cumulant epulis, ululatibus aures</l>
<l>Terrificant, et mugitu coenacula complent.</l>
<l>At non et spoliant cineres, ut fana sacerdos:</l>
<l>Ille etenim Phrygios, velamina picta, labores</l>
<l>Detrahit, et sapiens captivum uxoribus aurum</l>
<l>Dividit, et proli bis potas murice lanas,</l>
<l>Dignius esse ratus, vivis ea cedere dona.</l>
<l>Cur tamen hoc nolint? hominum deus ille repertor</l>
<l>Et juris custos, seu centum sternere tauros,</l>
<l>Et fessas libeat dirumpere caede secures,</l>
<l>Nil tibi mercedis statuet: seu vertere ferro,</l>
<l>Aut populare igni sedem, primumque patronum</l>
<l>Non dubites abolere rogo, peccaris inultus:</l>
<l>Expectes eadem, virtute, aut crimine summus.</l>
<l>Non hi, quos magnae rector Babylonis adorat,</l>
<l>Regna sibi, laurumque petens, diademata mutant:</l>
<l>Non horum arbitrio sceptrum donabitur ulli</l>
<l>Assyrium, non hi sanctae translata Sionis</l>
<l>Jura novo tradunt domino, aut Samaritidis oram.</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s019' n='15'/>
<div3 id='WeCA.01.01.08' n='8' type='section'>
<p><q> <note>30</note> Et in domibus eorum sacerdotes sedent, habentes tunicas scissas, et capita, et barbam rasam, quorum capita nuda sunt.</q></p>
<p><q> <note>31</note> Rugiunt autem clamantes contra deos suos, sicut in coena mortui.</q></p>
<p><q> <note>32</note> Vestienta eorum auferunt sacerdotes, et vestiunt uxores suas, et filios suos.</q></p>
<p><q> <note>33</note> Neque siquid mali patiuntur ab aliquo, neque siquid boni, poterunt retribuere: neque regem constituere possunt, neque auferre.</q></p>
<pb id='s020' n='16'/>
<p><q> <note>34</note> Similiter neque dare divitias possunt, neque malum retribuere. Siquis illis votum voverit, et non reddiderit, neque hoc requirunt.</q></p>
<p><q> <note>35</note> Hominem a morte non liberant, neque infirmum a potentiori eripiunt.</q></p>
<p><q> <note>36</note> Hominem caecum ad visum non restituunt, de necessitate hominem non liberabunt.</q></p>
<p><q> <note></note> Viduae non miserebuntur, neque orphanis benefacient.</q></p>
</div3>
<pb id='s021' n='17'/>
<div3 id='WeCA.01.01.09' n='9' type='section'>
<lg>
<l>Non his divitiae, non ubere copia cornu,</l>
<l>Non his sorte datum peccati poena flagellum.</l>
<l>Quin etiam si te premit irrevocabile votum,</l>
<l>Et jurata fides: non illos perfida lingua,</l>
<l>Non ingrata illos promissi oblivio tangent.</l>
<l>Sin absumpta salus, mortemque pericla minantur</l>
<l>Proxima: parce deos questu lacrymisque vocare,</l>
<l>Votaque concipere, haud illos habitura faventes:</l>
<l>Janua clausa riget, non exorabilis ulli.</l>
<l>Sive tibi laqueos inimici saeva potestas</l>
<l>Concinnat, victumque agitat: non turba deorum</l>
<l>Eripiet, frangetque iras: periture quid oras?</l>
<l>Futilis haec tenues spes evanescet in auras.</l>
<l>I, pete praesidium, siquis sine lumine vitam</l>
<l>Traducis querulam; si tabes lenta fatigat,</l>
<l>Visceraque exurit; si te malesuada tusosque</l>
<l>Paupertas mersit, victuque exclusit honesto:</l>
<l>I supplex, arasque tene, si perdere vota</l>
<l>Deludendus amas, ac irritus inde repelli.</l>
<l>Vos, quibus excedens vita solamen opesque</l>
<l>Abstulit infausta stipatis prole maritus:</l>
<l>Vos, quos ignaros genitor materque reliquit,</l>
<l>Nominis haeredes tantum, re speque carentes:</l>
<l>Vos levat auxilio, quisquis non barbarus horret:</l>
<l>Tanguntur vestris miserati cladibus omnes,</l>
<l>Omnes in vestros praebent solatia luctus,</l>
<l>Numinibus tantum demptis: haec dura resistunt,</l>
<l>Haec immota manent, haec flecti sola recusant.</l>
<pb id='s022' n='18'/>
<l>Cautibus o aspris similes, quas montis in alto</l>
<l>Vertice surrectas non ros emollit et imber,</l>
<l>Non lenes Zephyrorum animae, non humidus Auster,</l>
<l>Non ululans Aquilo movit: stant omnia contra.</l>
<l>O vere lapides, o ligna immitia, divi!</l>
<l>Qui molem hanc auri, qui monstra argentea farre</l>
<l>Digna putat, precibusque piis, sese obiicit ultro</l>
<l>Turpi ignominiae, probrum immortale futurus.</l>
<l>Cur igitur quisquam velit hoc decurrere campo,</l>
<l>Per quem tota rotas flectit Babylonia pubes?</l>
<l>Quis mentem larvis, quis linguam dedicet istis?</l>
<l>Cum neque Chaldaeos rotet haec vesania cunctos,</l>
<l>Expertos fraudes, et cassum numine nomen:</l>
<l>Nam siquem admorant orbatum munere vocis,</l>
<l>Omnipotens Belus, morbo constrictus eodem,</l>
<l>Reddebat mutum mutus; multumque rogatus,</l>
<l>Ferret opem, quanquam mugiret victima pinguis,</l>
<l>Nec sua, nec miseri sublata silentia rupit.</l>
<l>Quocirca conversi animi, sublapsaque retro</l>
<l>Relligio sterilis: pudet implorare precando,</l>
<l>Quos cernunt sentire nihil: neque posse moveri</l>
<l>Jam sperant votis, motus quos deficit omnis.</l>
<l>Quantum heu porticibus, Salomon queis alta Tonantis</l>
<l>Tecta coronarat, distat vulgata libido,</l>
<l>Publicus et fornix, delubra nefaria cingens!</l>
<l>Vah pietas! vah sancta fides! pertaesa pudoris</l>
<l>Turba sedet, longe prospectans compita circum,</l>
<l>Vixque ferens cestum, corpus quo cingitur ardens.</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s023' n='19'/>
<div3 id='WeCA.01.01.10' n='10' type='section'>
<p><q> <note>38</note> Lapidibus de monte similes sunt dii illorum, lignei, et lapidei, et aurei, et argentei. Qui autem colunt ea, confundentur.</q></p>
<p><q> <note>39</note> Quomodo ergo aestimandum est, aut dicendum, illos esse deos?</q></p>
<p><q> <note>40</note> Adhuc enim ipsis Chaldaeis non honorantibus ea: qui cum audierint mutum non posse loqui, offerunt illud ad Bel, postulantes ab eo loqui:</q></p>
<p><q> <note>41</note> Quasi possint sentire, qui non habent motum, et ipsi cum intellexerint, relinquent ea: sensum enim non habent ipsi dii illorum.</q></p>
<p><q> <note>42</note> Mulieres autem circumdatae funibus in viis sedent, succendentes ossa olivarum.</q></p>
<pb id='s024' n='20'/>
<p><q> <note>43</note> Cum autem aliqua ex ipsis attracta dormierit, proximae suae exprobrat, quod ea non sit digna habita, sicut ipsa, neque funis ejus diruptus sit.</q></p>
<p><q> <note>44</note> Omnia autem, quae illis fiunt, falsa sunt. Quomodo aestimandum, aut dicendum est, illos esse deos?</q></p>
<p><q> <note>45</note> A fabris autem, et ab aurificibus facta sunt. Nihil aliud erunt, nisi id quod volunt esse sacerdotes.</q></p>
</div3>
<pb id='s025' n='21'/>
<div3 id='WeCA.01.01.11' n='11' type='section'>
<lg>
<l>Quas neque divitiae, neque splendida forma genarum</l>
<l>Commendant oculis, magicas vertuntur ad artes:</l>
<l>Criminis effigies, ossa incenduntur olivae,</l>
<l>Ut, pinguis celeri quam nucleus aestuat igni,</l>
<l>Tam subita veniat flamma correptus amator,</l>
<l>Impellente deo, meretriciaque ossa juvante.</l>
<l>Quae merci emptorem reperit, potiturque cupito,</l>
<l>Praelata exultat, tantoque superbit honore,</l>
<l>contemptrix sociae, flentis multumque gementis,</l>
<l>Se castam, et superum sibi praemia tanta negari,</l>
<l>Dum jactari audit resolutae munera zonae.</l>
<l>Haec his relligio est: haec pulcra et sancta videntur,</l>
<l>Quae, nisi mens coeno demersa obbrutuit, horret.</l>
<l>Leno deus! pudet, atque piget. Compescite linguam,</l>
<l>Sacrilegi, qui prostibulum conjungitis arae!</l>
<l>Sic mores fingunt, huc tandem numina ducunt,</l>
<l>Quae genuere fabri, quae produxere caminis</l>
<l>Artifices fumo e medio, tenuique favilla.</l>
<l>Numen fecit homo: numen quoque destruet idem,</l>
<l>Si volet, et reddet mutata fronte tenebris.</l>
<l>Quidlibet esse ferat deus hic dicique necesse est,</l>
<l>Summa sacerdotis postquam sententia jussit.</l>
<l>Ille dei deus est: cras detrahet ille metallum,</l>
<l>(Lex illi velle est) aliosque refundet in usus:</l>
<l>Et quod adoratur populis placabile lignum,</l>
<pb id='s026' n='22'/>
<l>Illius imperio translatum in jura culinae,</l>
<l>Mactatae pecudis fumantia molliet exta.</l>
<l>Quidni dispereant, properato fine caduic,</l>
<l>Caelicolae falsi? perit ipse magister et auctor</l>
<l>Tanti operis, paucos emensus temporis orbes.</l>
<l>Aeternum nihil est homini: mortalia gignit</l>
<l>Mortalis: saliunca cedrum num protulit usquam?</l>
<l>Conscius ille doli, quisquis finxisse putatur</l>
<l>Primus in orbe deos, gaudens imponere risit.</l>
<l>Credulitas populi, certantis plaudere falso,</l>
<l>Nutriit has artes, et fuco illevit inani:</l>
<l>Quem cum longa dies absterserit, ilicet omnes</l>
<l>Dedecus agnoscent condemnabuntque nepotes.</l>
<l>Nunc quoque sacriferi, qui fana profana tuentur,</l>
<l>Indocta vulgi dum simplicitate fruuntur,</l>
<l>Non tamen ignorant, nebulam se vendere plebi.</l>
<l>Militiae terror pavidas si perculit urbes,</l>
<l>Si cessere malis: age, quo metus urget euntes?</l>
<l>Subsidiumne deos poscunt? quin protinus illos</l>
<l>Adsciscunt fati comites, abduntque latebris.</l>
<l>A quibus auxilium submitti rebus egenis</l>
<l>Fas erat, hos ipsi servant a clade ministri.</l>
<l>Nunc animos, o dii, nunc illas promite vires,</l>
<l>Laudatas toties! en imminet hostis acerbus,</l>
<l>Vos vestrosque premens: depellite tela ruentum,</l>
<l>Invicto tuti clypeo, et caelestibus armis.</l>
<l>Portantur miseri, et stragem defendere tectis</l>
<l>Invalidi, pendent alieno ex munere toti.</l>
<l>O DEUS! o tantum Judaeis note catervis!</l>
<l>Cui pelagus, cui terra ferax, cui lucidus aether</l>
<l>Esse olim coepit: cujus vox omnia firmat,</l>
<l>Omnia dispertit, dijudicat omnia vindex:</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s027' n='23'/>
<div3 id='WeCA.01.01.12' n='12' type='section'>
<p><q> <note>46</note> Artifices etiam ipsi, qui ea faciunt, non sunt multi temporis. Nunquid ergo possunt ea, quae fabricata sunt ab ipsis, esse dii?</q></p>
<p><q> <note>47</note> Reliquerunt autem falsa, et opprobrium postea futuris.</q></p>
<p><q> <note>48</note> Nam cum supervenerit illis praelium, et mala, cogitant sacerdotes apud se, ubi se abscondant cum illis.</q></p>
<p><q> <note>49</note> Quomodo ergo sentiri debeant quoniam dii sunt, qui nec de bello se liberant, neque de malis se eripiunt?</q></p>
<p><q> <note>50</note> Nam cum sint lignea, inaurata, et inargentata, scietur postea, quia falsa sunt, ab universis gentibus, et regibus: quae manifesta sunt, quia non sunt dii, sed opera manuum hominum, et nullum Dei opus cum illis.</q></p>
<pb id='s028' n='24'/>
<p><q> <note>51</note> Unde ergo notum est, quia non sunt dii, sed opera manuum hominum, et nullum Dei opus in ipsis est?</q></p>
<p><q> <note>52</note> Regem regioni non suscitant, neque pluviam hominibus dabunt.</q></p>
<p><q> <note>53</note> Judicium quoque non discernent, neque regiones liberabunt ab injuria: quia nihil possunt, sicut corniculae</q></p>
<p><q> <note></note> inter medium caeli et terrae.</q></p>
</div3>
<pb id='s029' n='25'/>
<div3 id='WeCA.01.01.13' n='13' type='section'>
<lg>
<l>Omnia cui parent: cujus nos spiritus implet:</l>
<l>O sancte, o clemens! o nobis rexque, paterque!</l>
<l>Tempus erit (nec enim frustra sperare jubemur)</l>
<l>Tempus erit, quo solius tua magna potestas</l>
<l>Diffundet sese terras vulgata per omnes:</l>
<l>Tum, quotquot late reges nascensve cadensve</l>
<l>Sol videt, et quotquot populos maris ambit arena,</l>
<l>Te solum cernent animo, tibi munera soli</l>
<l>Inviolata ferent, soli tibi templa dicabunt;</l>
<l>Exploso hoc superum populo, quos aurea spuma,</l>
<l>Argentive nitor servavit, et intulit aris,</l>
<l>Ne fierent postes, calcandave limina plebi.</l>
<l>Diffringetur opus, scalpro aut incude creatum,</l>
<l>In quo divinum nihil est, nisi quod dedit error.</l>
<l>Nam quod opus tandem fabrilia numina caelo</l>
<l>Asserit, et regno tanto dat rite potiri?</l>
<l>Tu, noster, tu solus agis? tu perficis unus,</l>
<l>Quidquid magnificum splendet, prodestve salubre</l>
<l>Tu reges populis, pluviam tu dividis herbae:</l>
<l>Illi nec domnios regnis, neque commoda terris</l>
<l>Curare assueti, peragunt sola otia segnes.</l>
<l>Tu, siquid Cores turbavit, siquid Abiron,</l>
<l>Seditione potens: judex discedere terram,</l>
<l>Atque nefas haurire jubes, Aarone probato.</l>
<l>Tu vindex Ezechiae, regnique gementis,</l>
<l>Bella secas, delens una tot millia nocte.</l>
<l>Illis cuncta jacent: jus nullum, nulla tuendi</l>
<l>Aut vis, aut ratio: levis et sine nomine coetus</l>
<l>Non mage regna juvat, quam quae per inane volatu</l>
<l>Incerto temere cornicum turba vagatur.</l>
<pb id='s030' n='26'/>
<l>Si forte ignito vincant incendia fano,</l>
<l>Eripiet mystas celeris fuga: Belus, acernis</l>
<l>Partrabibus, flammae sortem experietur eandem,</l>
<l>Communisque cinis fumantem augebit acervum.</l>
<l>Sed neque, si regis tumidi gravis ira minetur</l>
<l>Perniciem, bellumve fremat circum atria, quisquam</l>
<l>Sentiet esse deum: cedet regique, ducique,</l>
<l>Postremo cedet cacularum, et victus abibit.</l>
<l>Si visum est furi truncum spoliare superbum,</l>
<l>Si grassatorum cupiit deterrimus aurum,</l>
<l>Mygdoniove nitens quaesivit marmore signum,</l>
<l>Fortior invadit: neque telum acuisse cruentum</l>
<l>Hic opus est: nudus dextra superabit inermi.</l>
<l>Intrepidus fulvo donaria fusa metallo</l>
<l>Argentumque rapit latro, neque ditia cocco</l>
<l>Vellera parjetibus, quin corpore numinis ipso</l>
<l>Cessat diripere, imbellis nil fulmina dextrae,</l>
<l>Nil veritus frontis rugas: impune paratas</l>
<l>Tollit opes, vacua linquens in sede penates.</l>
<l>Vos ego praetulerim, claro qui nomine reges</l>
<l>Impletis terrarum oras, populosque trementes</l>
<l>Concutitis, tecti castris, densaque phalange.</l>
<l>Vos quoque stipitibus summa in statione locatis</l>
<l>Antefero, specie licet haud illustria vasa,</l>
<l>Commoda quae vitae, domini quae lucra juvatis,</l>
<l>Quae laudans ostentat herus, quae praedicat hospes.</l>
<l>Denique tu potior, commissae janua custos</l>
<l>Fida domus, non ante seram vectesque resolvens,</l>
<l>Quam dominis placuit venienti pandere limen.</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s031' n='27'/>
<div3 id='WeCA.01.01.14' n='14' type='section'>
<p><q> <note>54</note> Etenim cum inciderit ignis in domum deorum ligneorum, argenteorum, et aureorum: sacerdotes quidem ipsorum fugient, et liberabuntur: ipsi vero sicut trabes in medio comburentur.</q></p>
<p><q> <note>55</note> Regi autem, et bello non resistent. Quomodo ergo aestimandum est, aut recipiendum, quia dii sunt?</q></p>
<p><q> <note>56</note> Non a furibus, neque a latronibus se liberabunt dii lignei, et lapidei, et inaurati, et inargentati: quibus hi, qui fortiores sunt,</q></p>
<p><q> <note>57</note> Aurum, et argentum, et vestimentum, quo operti sunt, auferent illis, et abibunt: nec sibi auxilium ferent.</q></p>
<p><q> <note>58</note> Itaque melius est esse regem, ostentantem virtutem suam; aut vas in domo utile, in quo gloriabitur, qui possidet illud; vel ostium in domo, quod custodit, quae in ipsa sunt, quam falsi dii.</q></p>
<pb id='s032' n='28'/>
<p><q> <note>59</note> Sol quidem, et luna, ac sidera, cum sint splendida, et emissa ad utilitatem, obaudiunt.</q></p>
<p><q> <note>60</note> Similiter et fulgur cum apparuerit, perspicuum est: idipsum autem et spiritus in omni regione spirat.</q></p>
<p><q> <note>61</note> Et nubes, quibus cum imperatum fuerit a Deo perambulare universum orbem, perficiunt quod imperatum est eis.</q></p>
<p><q> <note>62</note> Ignis etiam missu desuper, ut consumat montes, et sylvas, facit quod praeceptum est ei. Haec autem neque speciebus, neque virtutibus uni eorum similia sunt.</q></p>
</div3>
<pb id='s033' n='29'/>
<div3 id='WeCA.01.01.15' n='15' type='section'>
<lg>
<l>At vos o quanto praecellitis intervallo,</l>
<l>Sidera, flammifero quae conditor addidit axi,</l>
<l>Auree sol, solisque soror, spes altera luna,</l>
<l>Et radiis certans stellarum exercitus omnis,</l>
<l>Edoctae servare vices, certosque meatus,</l>
<l>Legibus immotis usum et commericia mundi,</l>
<l>Qua manus Artificis signat, ratione tuentes.</l>
<l>Nec temere fulgur discussa nube relucet:</l>
<l>Aeterni peragit mandata severa Tonantis,</l>
<l>Mortalesque monet, ne degant fulmine digni.</l>
<l>Quid levius vento? nunquam tamen Eurus ab ortu,</l>
<l>Nunquam ex adverso Zephyrus consurgit dIberis,</l>
<l>Non Auster glomerat nubes, Aquilone fugandas,</l>
<l>Ni rerum Dominus jussas laxarit habenas.</l>
<l>Quid magis est varium, quid nube fugacius alta?</l>
<l>Illa tamen non ante volat, sparsura per orbem</l>
<l>Aut laetas segeti pluvias, aut fulminis iras,</l>
<l>Seu madidis nivibus tellurem prompta fovere,</l>
<l>Seu spiessa flavam populari grandine messem:</l>
<l>Quam summum ciet imperium, tenuemque ministram</l>
<l>In partes mittit varias DEUS auctor et auspex.</l>
<l>Flamma trisulca ruit, cum providus imperat ultor,</l>
<l>Dejiciens juga scissa, ferensve incendia sylvis.</l>
<l>Fare age, vanorum quis turpia signa deorum</l>
<l>Aequus contulerit judex? ubi forma decusque</l>
<l>Par caeli spatiis, pictis vel sole, vel astris;</l>
<l>Aut nubi elatae, varios cum mille colores</l>
<l>Combibit, et populis spectacula lucida praebet?</l>
<pb id='s034' n='30'/>
<l>Vis ubi vastatrix, qua fulmen ab axe rotatur,</l>
<l>Aut qua tecta vehit Boreas, et dividit ornos?</l>
<l>Res est summa DEUS: DEUS est suprema potestas;</l>
<l>Idem auctor legum, et custos; qui praemia dignis,</l>
<l>Qui justam sceleri poenam decernit et aequat;</l>
<l>Adjutorque operum, casusque levamen acerbi;</l>
<l>Cunctorum fons et pelagus sine fine bonorum.</l>
<l>Tune deos unquam regnare fatebere sanus,</l>
<l>Queis neque judicium, neque sunt sua praemia laudi,</l>
<l>Nil vetitum, nil multatum, non provida cura,</l>
<l>Non nostro auxilium, non spes, donumque labori?</l>
<l>Terrarum has aeces; haec purgamenta cavernae</l>
<l>Tartareae metues, caeli o certissima cura,</l>
<l>Gens mea? nam nec quo noceant tibi, suppetit illis;</l>
<l>Nec si suppeteret, sinat hoc, qui cuncta gubernat,</l>
<l>Et conjuratos gaudet tibi mittere Divos.</l>
<l>Hos sibi concilient reges populique precantes,</l>
<l>Non Belum, Belique tribum, quae dextra sinistris,</l>
<l>Alba atris nullo didicit secernere sensu,</l>
<l>Tamque favet nulli, quam non succenset et odit.</l>
<l>Non illi jus in caelum, dirosque cometas,</l>
<l>Queis promptam intentent populis trepidantibus iram:</l>
<l>Non signis unquam aeriis terrentve, docentve</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s035' n='31'/>
<div3 id='WeCA.01.01.16' n='16' type='section'>
<p><q> <note>63</note> Unde neque existimandum est, neque dicendum, illos esse deos, quando non possunt neque judicium judicare, neque quidquam facere hominibus.</q></p>
<p><q> <note>64</note> Scientes itaque, quia non sunt dii, ne ergo timueritis eos.</q></p>
<p><q> <note>65</note> Neque enim regibus maledicent, neque benedicent.</q></p>
<p><q> <note>66</note> Signa etiam in caelo gentibus non ostendunt, neque ut sol lucebunt, neque illuminabunt ut luna.</q></p>
<pb id='s036' n='32'/>
<p><q> <note>67</note> Bestiae meliores sunt illis, quae possunt fugere sub tectum, ac prodesse sibi.</q></p>
<p><q> <note>68</note> Nullo itaque modo nobis est manifestum, quia sunt dii: propter quod ne timeatis eos.</q></p>
<p><q> <note>69</note> Nam sicut in cucumerario formido nihil custodit: ita sunt dii illorum lignei, et argentei, et inaurati.</q></p>
<p><q> <note>70</note> Eodem modo et in horto spina alba, supra quam omnis avis sedet. Similiter et mortuo, projecto in tenebris, similes sunt dii illorum lignei, et inaurati, et inargentati.</q></p>
</div3>
<pb id='s037' n='33'/>
<div3 id='WeCA.01.01.17' n='17' type='section'>
<lg>
<l>Numina, non solem radiis vincentibus aurum,</l>
<l>Non blando aequiparant nocturnum lumine sidus.</l>
<l>Quid caelum dico? pecorum tardissima praestant,</l>
<l>Conscia quae stabuli, seu instat ab hoste periculm,</l>
<l>Seu subitos imbres effudit aquosus Orion,</l>
<l>Festinant ad tecta fugam, et sua commoda norunt.</l>
<l>Quid superest igitur votivo sanguine dignum,</l>
<l>Suavibus aut Arabum granis, sacraque lucerna?</l>
<l>Excussum est numen: quid, quod vereamur, habemus?</l>
<l>Caecus uti follis, qui stramine fartus in hortos</l>
<l>Agrestes tutatur opes, dum missile telum,</l>
<l>Ac hominis speciem passer fugit inscius artis:</l>
<l>Cum videt immotum, temnit, laetosque sodales</l>
<l>Evocat in praedam: dapibus pascuntur opimis.</l>
<l>Arte laboratam quercum, rutilansve metallum</l>
<l>Ignari horrescunt, at mox immobile rident.</l>
<l>Virgulti similes dii sunt, quod sepibus horti</l>
<l>Intextum non ulla timet pressisse volucris:</l>
<l>Et vero insistens cur spinam caverit albam?</l>
<l>Corporis exanimi similes, quod honore sepulcri</l>
<l>Fraudatum, in tenebris vermi siruique relictum est.</l>
<pb id='s038' n='34'/>
<l>Purpura nam primum, radiataque murice vestis</l>
<l>Aetatem ac tineas sentit, neque profuit artus</l>
<l>Exornasse dei: mox ipsos transit in artus</l>
<l>Triste malum miseris, exesaque gloria nutat,</l>
<l>Postremoque cadit, probro tumulanda profundo</l>
<l>Vulgi illudentis, cultum excipiente cachinno.</l>
<l>Tu, genus Ifaaci, suprema haec percipe dicta</l>
<l>Helciadae, penitusque hauri: qui Numine vero</l>
<l>Munitus, simulacra fugit stygis eruta fundo,</l>
<l>Sanctae legis amans, et fidus cultor honesti,</l>
<l>Nobilior vivit diis omnibus atque deabus,</l>
<l>Nec probri metuens, vero tolletur honore.</l>
</lg>
</div3>
<pb id='s039' n='35'/>
<div3 id='WeCA.01.01.18' n='18' type='section'>
<p><q> <note>71</note> A purpura quoque et murice, quae supra illos tineant, scietis itaque, quia non sunt dii. Ipsi etiam postremo comeduntur, et erunt opprobrium in regione.</q></p>
<p><q> <note>72</note> Melior est homo justus, qui non habet simulacra: nam erit longe ab opprobriis.</q></p>
</div3>
</div2>
<pb id='s040' n='36'/>
<div2 id='WeCA.01.02' n='2' type='poem'>
<head>II. GODEFREDI <note>Fuit hic Godefredus, non Bullionius, Hierosolymae deinde Rex, sed Godefredus seu Geofridus a Turre, Nobilis Lemovicensis, qui cum Bullionio ceterisque Principibus sociis Hierosolymam expugnarunt.</note> LEO, SPECTACULUM.</head>
<lg>
<l>Cum sacri late belli justissimus ardor</l>
<l>Ferveret in Syria, Godefredus forte suorum</l>
<l>Stipatus cuneo, terrarum ignota petebat,</l>
<l>Sylvarum explorans latebras, vallesque reductas.</l>
<l>Auditur clamor, commotique ira leonis</l>
<l>De medio saltu caelumque nemusque remugit:</l>
<l>Nec sonitus vincentis erat, trepidosque fugantis;</l>
<l>Sed luctantis, anhelantisque, et jam prope victi.</l>
<l>Terrentur comites, nec se committere tanto</l>
<l>Vult quisquam aut ultro caput objectare periclo.</l>
<l>Ergo heros sese, quo vox insueta vocabat,</l>
<l>Incomitatus agit, certusque ea visere monstra.</l>
<l>Ut ventum in nemus interius, videt ille leonem,</l>
<l>Torva tuentem oculis, resupinum corpore toto,</l>
<l>Et pugnam pro vita ac libertate cientem:</l>
<l>Quem dirus serpens immani mole tenebat,</l>
<l>Bis medium amplexus, bis torta volumina collo</l>
<l>Circumdans, promptamque intentans undique mortem.</l>
<pb id='s041' n='37'/>
<l>Ille simul pedibus tendit divellere nexus</l>
<l>Vinclorum ingentes, et pugnat verbere caudae,</l>
<l>Et rictu prensat nequicquam et dentibus hostem,</l>
<l>Connixusque premit tota se mole volutans,</l>
<l>Si valeat nodos laxare aut frangere vires,</l>
<l>Perfusus sanieque jubas, atroque veneno.</l>
<l>At serpens vasto membrorum pondere pressus,</l>
<l>Postiquam consuetos dolor auxit et ira furores,</l>
<l>Sibilat, et collum suffusus felle virenti,</l>
<l>Sanguineos oculos circumfert undique venans,</l>
<l>Qua feriat, linguisque tribus sine fine coruscat.</l>
<l>Jamque ruens infert dentem, nec differatictum,</l>
<l>Ni fulgens gladio Godefredi dextra resistat:</l>
<l>Illum etenim accelerantem, adversoque ense minantem</l>
<l>Ut primum vidit serpens conterritus haesit,</l>
<l>Quem potius petat incensus, quem vulneret hostem.</l>
<l>Heros magnanimum cupidus servare leonem,</l>
<l>Sublata modice dextra sic temperat ensem,</l>
<l>Serpentem ut solum absumat, spirasque resolvat.</l>
<l>At Leo jam liber letoque ereptus iniquo,</l>
<l>Exilit exclamans assertroremque salutat.</l>
<l>Oblitus fastum veterem, ignarusque nocendi</l>
<l>Accurrit, dominique pedes allambere gaudet:</l>
<l>Nec modo per sylvas fidus comitatur euntem,</l>
<l>Sed mediis etiam castris sectator adhaeret,</l>
<l>Nec turbae pavet occursu, strepitumque fremetum</l>
<l>Fert placidus nulli nec dente, nec ungue timedus.</l>
<l>Cum tandem reditus misso jam Marte paratur,</l>
<pb id='s042' n='38'/>
<l>Desertaque Asia patrios stat visere portus:</l>
<l>Tum quoque cum domino pelagi petere alta parabat</l>
<l>Bellua, nec terrent undae aut insueta viarum.</l>
<l>At cautus nimium, navem qui rector agebat,</l>
<l>Excludit damni metuens de puppe leonem,</l>
<l>Et propere jubet a terra convellere funem.</l>
<l>Provehitur portu navis, quam bellua cernens</l>
<l>Auferri magis atque magis, dominumque per undas</l>
<l>Aufugere, et solam medio se littore linqui,</l>
<l>Infremit, et celeri se librat in aequora saltu.</l>
<l>Ad dominum tendit, spernens fluctusque necemque,</l>
<l>Et clamans pariter, pariter per maxima Nerei</l>
<l>Stagna viam scindens, proram sectatur euntem.</l>
<l>Illa volat rapide, ventis impulsa secundis:</l>
<l>Non tamen idcirco desperat bellua; totis</l>
<l>Incita viribus urget iter, Iongeque relicta</l>
<l>Prosequitur tamen, et propulsat pectore fluctus:</l>
<l>Insueto dum tandem exhausta labore fatiscit,</l>
<l>Et jam vix solo pontum supereminet armo,</l>
<l>Jam solus superat vertex, quem terque quaterque</l>
<l>Excutere adnixa incassum, devincitur undis.</l>
<l>Supremo in gemitu lassum et jam morte gravatum</l>
<l>Extollit caput e pelago, navemque requirit</l>
<l>Luminibus fractis, herois et ora tueri</l>
<l>Postremum cupit: at spe frustratus, in alto</l>
<l>Magnanimam heu insons ponit leo gurgite vitam,</l>
<l>Aeternum fidei gratique exemplar amoris.</l>
</lg>
</div2>
<pb id='s043' n='39'/>
<div2 id='WeCA.01.03' n='3' type='poem'>
<head>III. RUSSORUM FONS CASTALIUS, METAMORPHOSIS.</head>
<lg>
<l>Rus erat, Arctois qua Moscua regnat in arvis,</l>
<l>Rus erat, ostentans duras circum undique quercus,</l>
<l>Quas praepingue solum celsas educit in auras.</l>
<l>Huc tendens ex urbe frequens properabat Alexis,</l>
<l>Gloria Russiadum, pulcherrimus unus Alexis;</l>
<l>Sed nunc tristitia languens, et vulnere caeco.</l>
<l>Humanos refugit coetus; dulcesque soldales,</l>
<l>Laetitiamque, jocosque, et gaudia cuncta perosus,</l>
<l>Mutum solus agrum, solus querceta revisit.</l>
<l>Hic juvat arcano frenos laxare dolori,</l>
<l>Et procul a sociis questus effundere acerbos.</l>
<l>Urit amor puerum, stimulisque immanibus urget</l>
<l>Pectus inexpertum, nequedum tam tristia passum.</l>
<l>Non illum Kirilea tenet, non quae altera Moscos</l>
<l>Forma trahit juvenes, multosque Nariscis inescat.</l>
<l>Ille puellares nunquam dignatus amores,</l>
<l>Fulgentes oculos et lucida spreverat ora:</l>
<l>Cum subiit gelidum pectus, quem fugerat, ardor,</l>
<l>Et novus ignis habet neque adhuc auditus Alexin.</l>
<l>Tempus erat, sacram quo nondum Russe Pocsin</l>
<pb id='s044' n='40'/>
<l>Audieras, nec fama rudes pervenerat aures:</l>
<l>Tum primum tenuis rumor divina ferebat</l>
<l>Pieridum studia, et tacito narrata susurro</l>
<l>Moscorum laudes desideriumque ciebant</l>
<l>Carmina, per reliquas late florentia gentes.</l>
<l>Audiit hoc puer, et subito correptus amore,</l>
<l>Noctes atque dies Musas almamque Poesin</l>
<l>Volvebat versans, et quae non norat, amabat.</l>
<l>Castaliae fons mirus aquae, gurgesque poetas</l>
<l>Efficiens haustu, menti admirantis inhaeret.</l>
<l>Quidquid agat, quocunque pedes animumve reflectat,</l>
<l>Ante oculos semper divini fontis imago est;</l>
<l>Fontem amat exemploque novo succenditur undis.</l>
<l>Jamque adeo penitis perceperat ossibus ignes,</l>
<l>Atque malo laetus, nutribat et ipse fovebat</l>
<l>Pulcrum animi vulnus: gemituque, gravique querela,</l>
<l>Saepe etiam lacrymis dura est quaesita voluptas.</l>
<l>Arboribus quoties saevum testatus amorem,</l>
<l>O rigidae quercus! fletu clamabat oborto,</l>
<l>O rigidae quercus! non vos miserescit Alexis?</l>
<l>Dicite, post vestrae longissima tempora vitae,</l>
<l>Dicite, nunquando talem vidistis amantem?</l>
<l>Me solum, me fata sibi .... vocemque resorbet.</l>
<l>Saepe etiam incidit Musarum nomina truncis</l>
<l>Aesculeis, Divasque absens in vota vocavit.</l>
<l>At quoties rivi manantes aspicit undas,</l>
<l>Pegasei meminit laticis, geminatque furorem</l>
<l>Multa putans, ultroque sitim malesanaque vota</l>
<l>Incitat imprudens: sed quis prudenter amavit?</l>
<pb id='s045' n='41'/>
<l>Fugerat ore color: macies jam corpore toto,</l>
<l>Expresso in lacrymas succo, tenuaverat artus:</l>
<l>Abstinet et dapibus: potum desiderat unum,</l>
<l>Quem fortuna negat: peragunt suspiria vitam.</l>
<l>Viribus absumptis, vix jam vel lingua movetur:</l>
<l>Vixi, inquit: durus miserum fastidit Apollo,</l>
<l>Atque infesta meam statuerunt Numina mortem.</l>
<l>Attamen, o siqua est pietas morientis Alexis,</l>
<l>Unum hoc Aoniae precor indulgete Sorores!</l>
<l>Divino quoniam spretum me fonte potiri</l>
<l>Non sinitis, saltem haec habeam solatia fati,</l>
<l>Russia post mortem ut nostram mutata Poesin</l>
<l>Hauriat, et vestris plenam se proluat undis.</l>
<l>Dixit, et obticuit. Voto miseratus Apollo</l>
<l>Annuit, et Musae superarunt verba precantis.</l>
<l>Fletibus assiduis torpens se dedit Alexis,</l>
<l>Donec inexpletum lacrymans prae fontis amore</l>
<l>Fit fons ipse novus, sensimque liquescit in undas.</l>
<l>Scissis paulatim venis pro sanguine lympha</l>
<l>Profluit: in lymphas abeunt crinesque fluentes,</l>
<l>Et digiti, et longo tabentia lumina fletu,</l>
<l>Visceraque, et lentis exesi luctibus artus.</l>
<l>Denique de pulcro nil jam spectatur Alexi,</l>
<l>Rivulus est, laetoque invitat murmure Russos,</l>
<l>Insolitas haurire novo de gurgite flammas:</l>
<l>Nam fluere haud passae fontem vulgaribus undis</l>
<l>Thespiades Musae, succo meliore replerunt.</l>
<l>Qui fuerat pueri, nunc fonti est proprius ardor:</l>
<l>Munere Divarum fons effervescit, et acrem</l>
<l>Fundit Aquam, Vitae quam plebs cognomine donat.</l>
<pb id='s046' n='42'/>
<l>Venae dona novae mox vini spiritus ardens</l>
<l>Russiacas late coepit vulgare per urbes:</l>
<l>Indigenas avidos perfundit nectare vivo,</l>
<l>Lentaque Pieriis incendit pectora flammis,</l>
<l>Russorum fons Castalius nunc factus Alexis.</l>
</lg>
</div2>
<div2 id='WeCA.01.04' n='4' type='poem'>
<head>IV. MORTIS PANEGYRICUS.</head>
<lg>
<l>Te quoque carminibus nostris, Mors ultima rerum,</l>
<l>Commemorare juvat, meritaque extollere laude:</l>
<l>Vimque, potestatemque tuam, praeclaraque lucra,</l>
<l>Vulgoque ignotas dotes stat prodere cantu.</l>
<l>Vis tibi suprema est: tibi se diademata regum</l>
<l>Submittunt, laurique ducum fascesque, togaeque,</l>
<l>Splendentesque stolae, vittaeque, sacerque tiaras.</l>
<l>Quo tu cunque vibras dextram falcemque potentem,</l>
<l>Quem tu cunque citas, nemo se subtrahit unquam:</l>
<l>Audiet et siquem tellus extrema refuso</l>
<l>Submovet Oceano, atque ultra Japonesque Sinasque</l>
<l>Quodcunque est hominum, imperio se subdere falcis</l>
<pb id='s047' n='43'/>
<l>Cogitur, haud potes hanc alienae immittere messi:</l>
<l>Tu mundi es domina, et regum regina perennis,</l>
<l>Non te murorum pinnae, non ferrea claustra,</l>
<l>Non mille armatis arcet te Lupara dextris:</l>
<l>Ingrederis, dictasque abitum; parere necesse est.</l>
<l>Nec tua, quo saepe est regnantum invisa potestas</l>
<l>Crimine, inaequali pendit sua pondera libra:</l>
<l>Es cunctis eadem: nullo discrimine habetur</l>
<l>Tros Rutulusque tibi, par est tibi summus et imus.</l>
<l>Quid quod inaequales pridem, dum vita manebat,</l>
<l>Aequantur per te? Saepe haec nos cura remordet,</l>
<l>Cedere cur homines homini cogamur, et infra</l>
<l>Stare alios pressi, fortuna opibusve potentes.</l>
<l>At cum tu, Regina, feris, sublata querela est;</l>
<l>Niljam Irus distat Codro; Mariique, Jugurthaeque</l>
<l>Aequa sorte tacent; color ac odor unus utrisque est,</l>
<l>Et pariter victor victusque jacere jubentur.</l>
<l>Quantumvis ornet reges, inque astra minetur</l>
<l>Barbara pyramidum moles, frigensve cadaver</l>
<l>Marmoribus celent immania mausolea:</l>
<l>Sint solidata licet, medicataque corpora succis,</l>
<l>Balsamaque in seros conservent membra nepotes:</l>
<l>Est mutum, nec habet quidquam vitale cadver,</l>
<l>Nec magis hoc fuco specieque juvatur inani,</l>
<l>Quam quod seu vili flamma, seu tabe solutum</l>
<pb id='s048' n='44'/>
<l>Tu mihi, Mors, animos addis, tu pectus obarmas:</l>
<l>Tu, siquem casum fortuna intentat acerbum,</l>
<l>Aut me siqua dehinc circumstant forte pericla,</l>
<l>Spernere cuncta doces, et lenes ducere somnos.</l>
<l>Sie etenim pensans animo mecum ista revolvo,</l>
<l>Cum video nervos, cum vincula, flagra, catastas:</l>
<l>At moriar. si me morbi, si vulnera terrent:</l>
<l>At moriar. si paupertas mihi dura minetur,</l>
<l>Si mendax famam tingat mihi lingua veneno:</l>
<l>At moriar. si me curae, molesque laborum</l>
<l>Obruat: at moriar citius si denique mortem</l>
<l>Accersant vel fata mihi, vel perfidus hostis:</l>
<l>At moriar sernel: an cuiquam fata altera restant?</l>
<l>Dulce mori miseris. O stultae pectora plebis!</l>
<l>Horrificam mihi vos, miseram vos dicere mortem?</l>
<l>Nec miseros nos esse sinit: medicina malorum est,</l>
<l>Aerumnasque omnes adimit mortalibus aegris.</l>
<l>Illa senes gelidos, et vix jam membra trahentes,</l>
<l>Extrahit in lucem, atque effoetos corrigit annos.</l>
<l>Illa vocans puerum, condit miserata sepulcro,</l>
<l>Ne per inexpertum cogatur currere callem,</l>
<l>Heu durum per iter! praevertique aspera vitae,</l>
<l>Et gemitus tot, cum tot fletibus, et lamentis.</l>
<l>O mitis Lachesis, bona Diva, bonaeque Sorores,</l>
<l>Quam vere Ausonii Pareas dixere vocantes!</l>
<l>Parcunt, non violant; parcunt dum fila recidunt:</l>
<l>Parcunt, dum miserae subducunt denique vitae,</l>
<l>Jactatosque diu pelago saevisque procellis</l>
<pb id='s049' n='45'/>
<l>Seducunt portum in tacitum, tutamque quietem.</l>
<l>Quam bene celabor, quam molliter ossa recumbent,</l>
<l>Cum me pallida Mors vitae subtraxerit arctae,</l>
<l>Extra omnes casus cum frigida me teget umbra!</l>
<l>Nunc aestus mille, et ventorum mille furores:</l>
<l>Tum demum placida compostus pace jacebo.</l>
<l>Mors nostris, Mors o statio certissima rebus!</l>
<l>Cunctorum cunctis tu denique meta laborum,</l>
<l>Tu multis curarum aerumnarumque levamen,</l>
<l>Non paucis etiam votum es: tu temporis olim</l>
<l>Effringis spatia, et campo das ire patenti,</l>
<l>Aeternos annorum orbes et secula pandens,</l>
<l>Eductosque animos emittens carcere caeco.</l>
</lg>
<p><hi rend='italic'><q>Alcidamus quidam rhetor antiquus, inprimis nobilis, scripsit etiam laudationem mortis, quae constat ex enumeratione malorum humanorum.</q></hi></p>
<p>Cicero QQ. Tuscul. L. I.</p>
</div2>
<pb id='s050' n='46'/>
<div2 id='WeCA.01.05' n='5' type='poem'>
<head>V. IDMON, ECLOGA.</head>
<p>[<q>Amantium irae amoris integratio est.</q>] <hi rend='italic'>Terentius, Andr. Act. 3 scen. 3.</hi> Ostenditur, Morbum animi alium alio non sanari.</p>
<lg>
<l>Moerin plus oculis fidus dilexerat Idmon,</l>
<l>Formosum Moerin formosi ruris alumnum:</l>
<l>Et nunc sylvestri juvenem recrearat avena,</l>
<l>Munera nunc tulerat, verbis testatus amorem.</l>
<l>Cum tepidi soles sparsissent floribus agros,</l>
<l>Vernaque mulcerent Zephyrorum flamina terram:</l>
<l>Ingratus Moeris, quas primo e flore corollas</l>
<l>Texuerat, rubro donavit ferre Menalcae,</l>
<l>Idmonis oblitus, longique oblitus amoris.</l>
<l>Ille nihil juveni: nec enim dolor ipse sinebat,</l>
<l>Nec violatus amor, nec tanti injuria probri.</l>
<l>Tantum inter celsas, ignota cacumina, rupes</l>
<l>Cantabat miser, et solos explere dolores,</l>
<l>Pectoreque ex imo delere studebat amorem.</l>
<l>O ingrate puer (sic ille ad saxa canebat)</l>
<l>O puer ingrate, o nostri pertaese favoris!</l>
<l>Sic mihi respondes? sic verba et munera curas?</l>